OCALIĆ OD ZAPOMNIENIA –
DWÓR W RZEPLINIE
Dwór w Rzeplinie jest budowlą neoklasycystyczną z elementami baroku. Obecny
budynek powstał na początku XIX wieku (prawdopodobnie w 1812 r) na miejscu
poprzedniego i przy wykorzystaniu dawnych piwnic o sklepieniach kolebkowo-
krzyżowych. W połowie XIX wieku budowlę opisywano jako dwór o parterze z kamienia
łamanego i piętrze z cegły palonej na wapno, murowany, pokryty gontami,
zamieszkały, w stanie dobrym (…) Dom powyższy postawiony przy wzgórzu, z
wysypką od frontu tak, że parter frontu stanowi pierwsze piętro od tyłu, parter zaś od
tyłu zagrodzonym jest z frontu murem i wysypką z ziemi. Dwór posiadał od frontu
ryzalit z nadstawką w górnej kondygnacji, poprzedzony wspartym na dwóch parach
kolumn gankiem, nad którym usytuowano balkon otoczony z trzech stron dekoracyjną
żeliwną balustradą. Po obu stronach drzwi wejściowych i w bocznych ścianach ryzalitu
umieszczono zamknięte półokrągło okna. Pozostałe okna – o kształcie prostokątnym –
rozmieszczone regularnie, wzbogacono wydatnymi parapetami i nadokiennikami, w
elewacji frontowej w formie trójkątów, w tylnej i bocznych – złożonych z gzymsów
odcinkowych. Całość wieńczył dach dwuspadowy, naczółkowy.
Na styku kalenicy dachu korpusu głównego z daszkiem ryzalitu frontowego widniała
latarnia o czworokątnej podstawie. Ówczesny widok dworu przedstawił na obrazie
datowanym na pierwszą połowę XIX wieku August Stanisław Postawka. Za czasów
Gautierów zmienia się częściowo wygląd dworku – czterokolumnowy portyk zostaje
zastąpiony sześciokolumnowym, a przestrzeń pomiędzy skrajnymi kolumnami i ścianą
ryzalitu zabudowano ściankami z otworami okiennymi – podobnie jak w ścianach
ryzalitu – zamkniętymi półokrągło. Wieńcząca dach wieżyczka-latarnia uzyskuje
przekrój sześcioboku. Po wkroczeniu, w 1939 r. do naszego kraju, Niemców.
Zamieszkali oni we dworze i stworzyli tam magazyn. Taki wygląd dworu przedstawia
fotografia z roku 1942.
Największe jednak zmiany w zespole dworskim zaszły po powojennej parcelacji
majątku i przejęciu dworu przez Skarb Państwa. Pałac został częściowo
rozszabrowany. Usunięto wówczas z elewacji frontowejkolumnowy ganek z tarasem, a
dawne drzwi na balkon zastąpiono prostokątnym oknem. Zlikwidowany został kolisty
podjazd, podzielono stary park, a jego część przeznaczono na uprawę warzyw. Przy
okazji wycięto też wiele okazów starodrzewia. Z czasem w pałacu powstała szkoła,
która funkcjonowała do 1999 r Odrestaurowany obecnie budynek dworku w
Rzeplinie stanowi jakby podsumowanie poszczególnych etapów jego budowy.
Formą czterokolumnowego ganku (teraz otwartego) nawiązuje częściowo do
jego bryły z początku XIX wieku, wielokątną latarnią na szczycie dachu – do
czasów Gautierów. Jednocześnie został podkreślony neoklasycystyczny charakter
obiektu, m.in. poprzez wprowadzenie boniowanej okładziny na poziomie
przyziemia i w narożnikach kondygnacji wyższej, płycin pod- i nadokiennych
(z dekoracyjnym motywem girlandy z liści laurowych), powiek w połaciach
dachowych doświetlających przestrzeń poddasza. Ostrołukowe niegdyś
zamknięcia okienek w naczółkach elewacji szczytowych zamieniono na
półokrągłe, korespondujące z oknami ryzalitu frontowego. Nowym elementem
wzbogacającym bryłę budynku jest czterokolumnowy portyk zwieńczony
trójkątnym naczółkiem, poprzedzony szerokimi tarasowymi schodami
prowadzącymi do ogrodu.
Odtworzono kolisty podjazd przed elewacja frontową. Podczas prac renowacyjnych natrafiono na relikty dawnego założenia – stare fosy z fragmentami kamiennych murów oporowych, fragmenty lochów prowadzących niegdyś w stronę stawu. Na terenie zespołu znajduje się jeszcze dawna lodownia.
Wpis do rejestru zabytków: A-479 z 9.05.1983
Źródło: http://www.dworymalopolski.pl/
